هرگونه انحراف جانبی در ستون فقرات اسکولیوز نامیده می شود. اسکولیوز یک لغت یونانی است که بمعنی کج و خمیده می باشد این اصطلاح را اولین بار بقراط به معنی انحراف غیرطبیعی ستون فقرات بکار برده. در اسکولیوز بسته به تعداد و نوع انحناءها طرحی شبیه به S یا C بلند در ستون فقرات ایجاد می شود.

در اسکولیوز، ستون فقرات طی رشد فرد به تدریج روی محور خود می چرخد و بعبارتی تاب می خورد. این چرخش به آرامی قفسه سینه را به طرفی می کشد لذا در پشت، یک سمت قفسه سینه بلندتر می گردد و بیشتر از سمت دیگر بیرون می زند. در این ضایعه زوائد خاری به سمت تقعر انحراف، کشیده می شوند و جسم مهره ها به سمت تحدب انحراف، برجستگی می یابند. در اسکولیوزهای ساختمانی چرخش مهرها شدیدتر است. امّا در اسکولیوزهای غیرساختمانی ممکن است اصلاً چرخشی وجود نداشته باشد.

علاوه بر این دنده های سمت داخل (سمت مقعر) ستون فقرات به سمت هم نزدیک می شوند. در عین حال در سمت خارج (سمت محدب) دنده ها از هم دور می گردند. این انحراف و تغییر شکل قفسه سینه می تواند شش ها را محدود کند و مشکلات تنفسی و احتمالاً بیماریهای قلبی را در طی سالهای بعدی ایجاد نماید.

این ناهنجاری روی 10-5% تمام نوجوانان اثر می گذارد. ولی شیوع آن در بیمارهای عصبی- عضلانی و معلولین مانند کودکان CP بعلت وضعیت های نامناسب بیشتر است. جهت اسکولیوز براساس سمتی که تحدب قرار می گیرد، تعیین می گردد. بنابراین وقتی گفته می شود اسکولیوز راست یعنی تحدب انحراف در سمت راست قرار دارد.

علائم:

علامت این بیماری بصورت انحراف تدریجی و بدون درد ستون فقرات در اطفال و نوجوانان می باشد. زوائد خاری ستون مهره ها در این عارضه در یک خط مستقیم قرار نمی گیرد.

در اسکولیوز، شانه ممکن است در یک سمت برآمده باشد و یا بلندتر از شانه دیگری قرار بگیرد. باسن یک سمت می تواند بالاتر یا برجسته تر بنظر برسد.

از پشت، قفسه سینه ممکن است به بیرون ایجاد برآمدگی نماید و در یک سمت ستون فقرات ایجاد یک کوهان کرده باشد.

زمانی که بازوها در طرفین بطور شل و آویزان قرار گیرند، در یک سمت فاصله بیشتری بین بازو و بدن ایجاد می شود. بررسی عضلات اطراف تنه ضرورری است. در افراد سالم، قرینگی دو طرف تنه وجود دارد ولی در افراد مبتلا به اسکولیوز، توده عضلانی در سمت مقعر وجود دارد. عضلات قسمت مقعر ستون مهره ها، کوتاه شده و منقبض می گردند و عضلات قسمت محدب ستون مهره ها، کش یافته و شل می شوند.

انواع اسکولیوز:

اسکولیوز به سه دسته کلی تقسیم می شود.

1- اسکولیوز غیرساختمانی (Non structural):

الف) وضعیتی  (Postural)             ب) جبرانی

2- اسکولیوز ساختمانی گذرا:

الف) اسکولیوز سیاتیک    ب) اسکولیوز هیستریکال     ج) اسکولیوز التهابی

3- اسکولیوز ساختمانی (Structural):

الف) ایدیوپاتیک   (شیرخوارگی)

   a: infantile                b: juvenile                c: adolescent

ب) مادرزادی     ج) نورما سکولار   د) نور فیبروماتوز ه) تروماتیک

روش های تشخیص اسکولیوز ساختمانی از غیرساختمانی:

1- آزمون آدامز:

در این آزمون از فرد دارای اسکولیوز می خواهیم ابتدا بصورت معمولی ایستاده و سپس سر و تنه را بجلو خم کند تا دست ها تقریباً به مفصل زانو یا پایین تر برسد. آنگاه با قرار گرفتن در پشت سر فرد، لبه های کتف و پشت و ستون فقرات بدقت بررسی می شود. اگر ستون فقرات صاف و کشیده و لبه ها و کناره های پشت بطور قرینه و یکسان قرار داشته باشد نشان دهنده اسکولیوز غیرساختمانی است.

در این دسته از افراد، اسکولیوز با اجرای آزمون خمش به پایین از میان می رود، در حالیکه اگر فرد مبتلا به اسکولیوز ساختمانی باشد، بدلیل آنکه اسکولیوز ساختمانی با چرخش تنه مهره ها همراه است. با اجرای این آزمون اسکولیوز وی از بین نمی رود و دیواره قفسه سینه در سمت تحدب مشهود بوده و کتف شخص بالا می ماند.

2- آزمون ایستادن روی انگشتان پا:

اسکولیوزهای که منشاء عضلانی دارند، یعنی عملکردی یا وضعیتی هستند. با ایستادن فرد روی انگشتان پا تا حدود زیادی اصلاح می شوند، در حالیکه اسکولیوزهای ساختمانی هیچ تغییری نمی کنند.

3- آزمون آویزان شدن:

در این آزمون با آویزان شدن فرد از میله بارفیکس در حالیکه دست ها کاملاً کشیده شده باشد، اسکولیوز وضعیتی بر طرف خواهد شد. در صورتیکه اسکولیوز ساختمانی هیچ گونه تغییری نخواهد کرد.

اسکولیوز ایدوپاتیک:

70% همه انواع اسکولیوزها را تشکیل می دهد و علت آن نامعلوم می باشد. با این وجود از یک سری عوامل احتمالی در ضایعه نام برده می شود مانند اختلال در کنترل وضعیت بدن بدلیل ضعف عملکرد سیستم حس های عمقی و وستبولار در گوش داخلی، توزیع غیر طبیعی دوک های عضلانی در عضلات اطراف مهره ها. البته دقیقاً معلوم نشده که آیا این عوامل، علت اسکولیوز هستند و یا در نتیجه ضایعه ایجاد می گردد.

الف) اسکولیوز شیرخوارگی:

کمتر از 1% بیماران را شامل می شود. در بدو تولد یا در طی دوره شیرخوارگی و یا در سن کمتر از 3 سال مشاهده می شود. در پسرها شایع تر است و به دو نوع بهبود یابنده و پیشرونده تقسیم می شود.

- نوع پیشرونده: شایع ترین انحناء، انحنای سینه ای سمت چپ است. اکثراً در سال اول تولد دیده می شود و در اولین معاینه، انحناء بیش از 20 درجه است و در طی سال های اول عمر سریعاً پیشرفت می کند. بدون درمان در طی 5 سال به 100 درجه می رسد.

- نوع بهبود یابنده: در سال اول تولد دیده می شود. از 10 تا 30 درجه متغییر است و در طی چند سال خود بخود بهبود می یابد. برخلاف نوع پیشرونده در آن انواع انحناءها وجود دارد. در نوع بهبود یابنده یک انحنای منفرد بدون انحنای جبرانی مشاهده می شود. اسکولیوز شیرخوارگی در 70 تا 90% موارد از نوع بهبود یابنده است.

درمان:

نکته مهم این است که با خواباندن طفل در وضعیت prone می توان از بروز اسکولیوز پیشگیری کرد. در اکثر موارد اسکولیوز شیرخوارگی از نوع بهبود یابنده است. و در طی چند سال بدون درمان بهبود می یابد. این نوع بندرت از 35 درجه بیشتر است و هرگز انحنای جبرانی ندارد. در این موارد نیازی به درمان نیست و هر 4 تا 6 ماه یکبار بیمار باید معاینه شود.

در موارد انحنای بیش از 35 درجه و انحنای جبرانی باید به نوع پیشرونده مشکوک بود. در این موارد از ارتز TLSO و یا CTLSO استفاده می کنیم. در بسیاری از موارد نتیجه درمان قابل قبول است و از پیشرفت انحناء جلوگیری می کند و یا بهبودی قابل توجه ایجاد می شود. اگر با وجود استفاده از ارتز، انحناء پیشرفت ننماید باید جراحی انجام شود.

ب) اسکولیوز juvenile:

در سنین 3 تا 7 سال دیده می شودو در دختران شایع تر است. 10% موارد اسکولیوز را شامل می شود. معمولاً یک انحنای سینه ای در سمت راست وجود دارد و در صورت افزایش انحناء (بیش از 30-25 درجه) نیاز به درمان دارد.

ج) اسکولیوز adolescent:

در سنین پس از 10 سالگی دیده می شود. دفورمیتی تنها علامت بالینی است. در مواردی که اسکولیوز طولانی مدت در فرد بزرگسال وجود داشته باشد و تغییرات دژنراتیو ایجاد شود، درد نیز بر علائم دیگر اضافه می شود.

درمان:

درمان غیر جراحی اسکولیوز adolescent، تحت نظر گرفتن بیمار و ارتز است.

در درمان ارتوتیک از CTLSO (مانند میلواکی) و TLSO (مانند بوستون) استفاده می شود. در مواردی که قله انحناء بالاتر از T₇ باشد از CTLSO و در موارد پایین تر از TLSO استفاده می شود.

اسکولیوز مادرزادی:

اسکولیوز مادرزادی، انحنای جانبی ستون فقرات بعلت وجود ناهنجاری های مهره ای است که منجر به عدم تعادل رشد طولی ستون فقرات می شود. از نظر جنین شناسی زمان بحرانی در تشکیل ستون فقرات هفته پنجم و ششم است، یعنی زمانی که روند قطعه قطعه شدن (segmentation) صورت می گیرد. ناهنجاری های مادرزادی ستون فقرات طی 6 هفته اول زندگی داخل رحمی روی می دهد.

در بیماران مبتلا به اسکولیوز مادرزادی، ناحیه پشت برای یافتن علائمی مانند پاچ های مو، فرو رفتگی های پوستی و اسکارهای ناحیه باید بررسی شود.

درمان:

درمان غیر جراحی ارزش محدودی در بیماران مبتلا به اسکولیوز مادرزادی دارد. چون 75% انحناها مادرزادی پیشرونده هستند و فقط 5 تا 10% را می توان با بریس کنترل نمود. پس جراحی پایه درمان است.

اسکولیوز نورماسکولار:

با عدم تعادل عضلات اطراف مهره ای و سایر علل همراه بوده و در اختلالات عصبی زیر دیده می شود.

اختلالات عصبی پیشرونده، مانند S.M.A، آتاکسی فریدریش و...

اختلالات عصبی غیر پیشرونده مانند CP، پولیومیلیت، آرتروگریپوز و...

اختلالات میوپاتک نظیر آتروفی عضلانی و... دیده می شود.

اسکولیوز جبرانی:

در موارد کجی لگن، اسکولیوز ناحیه کمری بعنوان یک وسیله جبرانی عمل می نماید مثلاً در مواردی که طول اندام یکسان نیست و یا در موارد کوتاهی اداکتورهای هیپ که طول ظاهری اندام تغییر می کند، اسکولیوز کمری برای جبران آن و برقراری وضعیت عمودی (erect) تنه ایجاد می شود. در کوتاهی ابداکتورها، اندام از محور بدن دورتر قرار می گیرد. برای رسیدن کف پا به سطح زمین لگن کج می شود و طول ظاهری اندام یعنی از ناف تا قوزک داخلی بلندتر می شود.

اگر اسکولیوز جبرانی کمری بوجود نیاید. لازم است تنه فرد هنگام ایستادن روی اندام، به سمت ضایعه خم شود امّا با اسکولیوز جبرانی، تنه فرد بطور عمود قرار می گیرد. در این موارد با اصلاح اختلال زمینه ای و افقی قرار گرفتن لگن، اسکولیوز نیز بهبود خواهد یافت. اما در مواردی که اسکولیوز سالیان متمادی بطول انجامیده باشد، در اثر سفتی عضلانی سمت مقعر یا تغییرات و دژنراسیون فقرات کمری و خاجی این اسکولیوز بصورت ثابت باقی می ماند.

اسکولیوز سیاتیکی:

یک تغییر شکل موقتی است که در اثر عمل محافظتی عضلات در برخی شرایط دردناک ستون فقرات ایجاد می شود. علت آن یک علت زمینه ساز است مانند پرولاپس دیسک بین مهره ای و فشار بر روی اعصاب ناحیه کمری یا خاجی و یا در موارد درفتگی مفاصل خلفی مهره است. در این موارد بعلت اسپاسم عضلانی غیراداری، حرکت مهره های کمری محدود شده، و در واقع وضعیت ضد درد بخود می گیرد. در این موارد اسکولیوز با چرخش مهره همراه نیست و با بطرف شدن درد از بین می رود.

اسکولیوز وضعیتی:

این اسکولیوز بیشتر بعلت اتخاذ وضعیت های نامناسب ایجاد می شود مانند عادت به نشستن یک طرفی، حمل اجسام سنگین با یک دست، فعالیت های یکطرفه و...

روش های اندازه گیری انحنای ستون فقرات:

بهترین روش اندازه گیری از نوع Cobb است. به این صورت که اولین و آخرین مهره ای را که در انحراف شرکت داشته است پیدا کرده و به موازات سطح فوقانی و تحتانی آنها خطوطی رسم می کنیم. زاویه بین دو خط عمود بر این خطوط، زاویه انحراف است.

درمان جراحی:

اهداف جراحی های ستون فقرات شامل موارد زیر است.

1. صاف کردن ستون فقرات تا جایی که عناصر درگیر در معرض خطر قرار نگیرند.

2- متعادل کردن لگن و تنه         3- پایدار کردن ستون فقرات

متعادل و پایدار کردن ستون فقرات مهم تر از صاف کردن آن است.

زمانی که انحراف ستون فقرات از 45-40 درجه بیشتر شود و کودک در سنین رشد قرار داشته باشد، برای جلوگیری از مسائل تهدید کننده سلامتی در آینده و برای اصلاح هرگونه ناهنجاری ستون فقرات معمولاً به عمل جراحی نیاز می شود. در سنین بالاتر زاویه اسکولیوز بیشتر از 55-50 درجه نیاز به اصلاح جراحی دارد. در واقع افراد بالغی که دارای انحراف شدید می باشند، تحت عمل جراحی قرار می گیرند تا به تسکین درد پشت و ظاهر آنها کمک شود. رایج ترین اقدام جراحی شامل اتصال یک یا دو میله باریک از جنس استیل و یا تیتانیوم بمنظور تقویت ستون فقرات بهمراه الحاق (فیوژن) ستون فقرات است که جهت نگه داشتن ستون فقرات در حالت طبیعی می باشد. میله استیل مورد استفاده دارای انواع متعددی نظیر CD، هارینگتون، TSRH و... می باشد.

در دوره اول جراحی های اسکولیوز، از میله های هارینگتون بیشتر استفاده می شد. میله های مذکور از دو نوع کششی و فشاری هستند. میله های کششی در سمت مقعر و میله های فشاری در سمت تحدب انحراف کار گذاشته می شوند. اشکالات میله های هارینگتون این است که اولاً پایداری زیادی ایجاد نمی کنند، ثانیاً جز چرخشی اسکولیوز را اصلاح نمی کنند و ثالثاً عارضه مهمی را در کمر، از نوع صاف شدن قوس کمری ایجاد می کنند. با اینکه امروزه از این وسیله کمتر استفاده می شود امّا هنوز در انحرافاتی که از نوع سخت نباشد کاربرد دارد.

روش دیگر جراحی استفاده از وسیله CD است که بوسیله چند قلاب و پیچ، ستون مهره ها را درحالت اصلاحی نگه می دارد. یک یا تعداد بیش تری از میله ها ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. سپس عمل الحاق (فیوژن) مهره های محل انحراف بوسیله پیوند باریکه هایی از استخوان که معمولاً از پشت لگن برداشته می شود انجام می گیرد. در حالیکه دیگر بخش های ستون فقرات هم چنان دارای قابلیت انعطاف باقی می ماند.

مزیت این روشن این است که اولاً به شکل و طرح ستون فقرات در صفحه ساژیتال اهمیت می دهد، ثانیاً جزء چرخشی انحراف را اصلاح می کند و ثالثاً در انحرافات چند تایی، هر انحراف را بصورت مجزا (با نیروی کششی در سمت تقعر و نیروی فشاری در سمت تحدب) تصحیح می نماید و در نهایت اصلاح انحرافات سخت و ثابت با این روش مطمئن تر است. در هر 2 روش بعد از بی هوش شدن بیمار او را تحت کشش قرار می دهند، تا حد امکان انحراف صاف گردد. در هر 2 روش مفصل فاست از خلف یا مفاصل بین تنه مهره ها از قدام با تخریب غضروفی و در آوردن دیسک های بین مهره ای و استفاده از پیوندهای استخوانی خشک می گردد.

هم چنین قبل از اینکه عمل دوختن انجام شود. بیمار را از حالت بی هوشی خارج می کنند و برای بررسی احتمالی صدمات ریشه های عصبی نخاعی، حرکات اندام های تحتانی او را ارزیابی می کنند. در صورت عدم وجود حرکات ارادی، محل نصب میله ها باید جابجا شود.

سایر روش های فیکساسیون و اصلاح عبارتند از:

- اصلاح و فیکساسیون قدامی با استفاده از دستگاه zielke

- انجام فیکساسیون با میله های فلزی، که با استفاده از سیم بندی زیر لامینایی در چند سطح مهره ای، به قسمت خلفی مهره ها متصل می گردد (تکنیک luque)

- اصلاح خارجی با ایجادکشش بین تسمه فلزی متصل به جمجمه (halo) در بالا و تسمه لگنی در پایین (کشش halo – pelvic)

بیمار پس از عمل باید در بستر دراز بکشد ظرف 3 تا 5 روز می تواند کاملاً بنشیند و راه بروید، مگر اینکه بعلت آسیب عصبی این کار میسر نباشد. درد بیمار 7-5 روز بعد از عمل ادامه خواهد داشت و حتی ممکن است 12 هفته طول بکشد.

درمان توانبخشی:

در اسکولیوز خفیف (انحنائی که 25 درجه یا کمتر باشد و پیشرفت نکند) تنها چیزی که نیاز می باشد. تحت نظر بودن بیمار زیر نظر یک پزشک جراح ارتوپد می باشد. اغلب نوجوانان مبتلا به اسکولیوز در این گروه قرار می گیرند. این کودکان هر 6-3 ماه یکبار معاینه می شوند و یک عکس رادیوگرافی از ستون فقرات آنها گرفته می شود و زاویه فعلی اسکولیوز با زاویه عکس های قبلی مقایسه می شود. در صورت پیشرفت زاویه اسکولیوز بیشتر از 5 درجه در دو مراجعه پیاپی، درمان با بریس لازم است.

برای نوجوانان با انحناء ستون فقرات بیشتر از 30 درجه معمولاً بریس تجویز می شود. بهترین نوع بریس، میلواکی است. بریس باید تا زمانی که کودک به بلوغ جسمانی برسد وحدود سن 16 یا 17 سالگی که رشد استخوانی او متوقف می گردد، پوشیده شود. نقش اصلی یک بریس در درمان اسکولیوز این است که ستون فقرات را در زمانی که در حال رشد است، هدایت کند قبلاً توصیه می شد که بیمار 23 ساعت بریس را بپوشد. امّا با مطالعات انجام شده مشخص گردید که استفاده 18-16 ساعت تفاوت چندانی با 23 ساعت ندارد. در مدت استفاده از بریس هر 3 الی 6 ماه یکبار ارزیابی صورت می گیرد.

اولین بریس موفقیت آمیز برای اسکولیوز بریس میلواکی بود که در سال 1945 معرفی گردید و تا به امروز نیز استفاده می شود. این بریس از یک کمربند لگنی چرمی یا پلاستیک، تعدادی بند و یک حلقه، که دور گردن بیمار را می گیرد تا میله های حمایت کننده بریس را در موقعیت اصلی حفظ کند، تشکیل شده است.

روش دیگر استفاده از تحریک کننده الکتریکی عضله است که در بیماران دارای اسکولیوز متوسط،  استفاده می شود.

تحریک کننده الکتریکی عضله باعث می شود که عضلات مجاور ستون فقرات بطور مکرر منقبض شوند و این عضلات که روی سطح خارجی یا طرف محدب انحناء ستون فقرات قرار گرفته اند، یک نیروی انقباضی در جهت مخالف سایر عضلاتی که ستون فقرات را از امتداد طبیعی آن خارج کرده اند، اعمال می کند.

تحریک کننده الکتریکی عضله فقط شب ها، هنگام خواب استفاده می گردد. این درمان در مواردی که رشد استخوانی به اتمام نرسیده باشد، کاربرد دارد ولی در درمان ارزش محدودی دارد و نمی تواند جایگزین بریس شود.

ملاحظات اصلاحی:

استفاده از روش های اصلاحی به نوع و شدت عارضه بستگی دارد.

مهم ترین عضلات پایدار کننده ستون فقرات که به عضلات ضد جاذبه معروفند عضلات راست کننده ستون فقرات اند که عمل 2 طرفه آنها موجب باز شدن تنه و عمل یکطرفه آنها موجب خم شدن ستون فقرات می شود. در اسکولیوز عضلات راست کننده ستون فقرات در یک طرف دچار کوتاهی می شوند. هم چنین عضلات مایل داخلی و خارجی شکم و عضله مربع کمری[5]  که وظیفه ثابت کنندگی مهره های کمری را بر عهده دارند. این عضلات دراسکولیوز تحت تأثیر قرار می گیرند و در یک طرف دچار کوتاهی می شوند.

اهداف تمرینات شامل موارد زیر است:

1- کشیدن عناصر کوتاه شده در سمت تقعر

2- افزایش طول ستون فقرات

3- کشیدن عناصری که مستعد کوتاهی در اسکولیوز، در سایر نقاط بدن هستند. عضلات اسکالن، S.C.M، پکتورالیس، فلکسورهای ران و همسترینگ، عضلاتی هستند که معمولاً به کشش نیاز دارند.

کشیدن عضلات فلکسور ران از این نظر که کوتاهی آنها موجب افزایش گودی کمر و فلکشن مفصل ران می گردد، بسیار مهم است. در بریس، میزان گودی کمر، باید حدود 15 تا 20 درجه باشد و مفاصل ران فاقد تغییر شکل از نوع فلکسوری باشند.

4- تقویت عضلات اکستانسورستون فقرات، عضلات اکستانسوران (گلوتئال) و عضلات شکمی مثلاً با تمرینات ویلیام

5- تقویت عضلات ناحیه تحدب

6- تمرینات افزایش تحرک قفسه سینه ای (Belt exercise) و انبساط موضعی ریه
(local expansion)

7- تمرینات افزایش آگاهی از وضعیت بدن بمنظور تصحیح وضعیت های نادرست از طریق تحریکات بینایی، شنوایی، حس سطحی و عمقی: در این تمرینات بیمار آگاهانه با دستورات شفاهی اطرافیان، با استفاده از آینه و تحریکات لمسی در عضلات سمت تحدب بعد از تصحیح انحراف سعی می کند خود را در راستای صحیح نگه دارد.

تمرینات پیشنهادی:

1- تمرینات کشش عناصر کوتاه شده در سمت مقعر

فرد مبتلا به اسکولیوز راست (تحدب راست)

فرد مبتلا به اسکولیوز چپ

فرد مبتلا به اسکولیوز راست

فرد مبتلا به اسکولیوز راست

2- تمرینات افزایش طول ستون فقرات

3- تمرینات تقویت عضلات اکستانسور تنه

4- تمرینات تقویت عضلات سمت تحدب

5- تمرینات ویلیام:

این تمرینات بهتر است 3 بار در روز و هر بار 10 مرتبه انجام شود.

Partial sit up a در حالی که مفاصل ران و زانو خم هستند. هم چنین می توان این تمرین را به این صورت انجام داد که بیمار از وضعیت نشسته به تدریج به وضعیت Supine برگردد.

b تمرین Posterior Pelvic tilt با کم کردن گودی کمر و چسباندن آن به تخت صورت می گیرد.

c تمرین knee of chest

در تمرین c,a میتوان تنه را با چرخش بلند کرد تا علاوه بر عضله مستقیم شکمی،عضله مایل شکمی نیز وارد گردند.

d,e تمرین جهت کشیدن عضلات همسترینگ و فلکسورهای ران

f تمرین جهت تقویت عضله کوادریسپس

سایر تمرینات عباتند از:

6- آویزان شدن از حلقه یا میله

7- بیمار در وضعیت side lying قرار می گیرد (سمت تحدب اسکولیوز روی زمین قرار می گیرد) دست موافق تحدب زیر سر قرار می گیرد و بیمار سعی می کند تنه را از زمین بلند کند.

8- بیمار بحالت prone قرار می گیرد و تنه و پاها را در جهت خلاف انحناء حرکت داده و بهم نزدیک می کند.

9- از بیمار می خواهیم در وضعیت ایستاده با گرفتن یک پارچه در بین دست ها (در حالیکه دست را بالای سر برده)، بدن را در جهت خلاف اسکولیوز خم نماید latral Flex) تنه)

10- از بیمار می خواهیم با پاهای باز بایستد و با latral flex تنه را در خلاف جهت اسکولیوز، دست را به مچ پا برساند.

11- بیمار در وضعیت kneelingقرار می گیرد و Rotatrion تنه را به هر 2 سمت انجام می دهد.

12- از بیمار می خواهیم با پاهای باز بایستد و کمر را بجلو خم کند و دست ها را بطرفین باز نماید. سپس درمانگر دست های بیمار را گرفته و به هر 2 طرف بچرخاند.

13- بیمار باید پاها را به اندازه عرض شانه باز کرده و دست ها را بالا ببرد و با تاب دادن دست ها و خم کردن بدن مانند دایره به چپ و راست چرخاند.

14- بیمار و درمانگر از پهلو در کنار هم قرار می گیرند و دست ها را بالای سر برده، و دست های همدیگر را می گیرند. سپس با حرکت به پهلو از همدیگر فاصله گرفته و بدن را بصورت قوس در می آورند. (باید قوس در خلاف جهت اسکولیوز باشد)

lمنابع: